کربلا، شهری همیشه نقش‌آفرین

کربلا نام استانی است در عراق که از سمت شمال با استان‌های حله و رمادی، از غرب به رمادی، از جنوب به دیوانیه و از جانب شرق به استان حلّه محدود شده است. این استان در جنوب غربی رودخانه فرات واقع شده است. یک شاخه از رود فرات به نام نهر حسینیه آب شهر مقدّس کربلا را تأمین می‌کند. آب و هوای این شهر در تابستان گرم است و زمستان‌های این سرزمین با بارندگی‌های نسبتاً خوبی همراه است.

بیشتر شهروندان کربلا ایرانی الاصل، گروهی پاکستانی، هندی و افغان‌های شیعه‌ای هستند که سالیان دراز در این شهر زندگی کرده‌اند. عراقی‌های اصیل این شهر، بسیار اندک‌اند و از نسل ترکان عثمانی هستند که پس از ایجاد دولت عراق تابعیّت این سرزمین را پذیرفته‌اند.۱
اماکن مقدّس این شهر عبارتند از: تلّ زینبیّه، خیمه‌گاه حسینی، کف العبّاس، حرم امام حسین و حضرت عبّاس(ع) و... آرامگاه بزرگانی چون سیّدرضی، سیّدمرتضی، سیّد علی فرزند علّامه طباطبایی و افراد دیگری نیز در کربلا واقع شده است.۲
از نظر متخصّصان، لفظ کربلا دارای چند ریشه است:
۱. کرب ـ ایلا: خانه‌ای برای عبادت خداوند و نزدیکی به او؛ در روایتی از پیغمبر(ص) آمده است: «کربلا سرزمینی است که خداوند در آن انسان‌های مؤمنی را که به نوح ایمان آوردند نجات داد».
۳. کور ـ بلات: این منطقه معبد امن است که از توصیفات خانه خداست».۳
امّا این شهر نام‌های دیگری نیز دارد که از آن جمله می‌توان غاضریه، طف، عمورا و نینوا را نام برد.
این شهر در طول تاریخ، نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای ایفا کرده است. طبق روایتی که از پیغمبر(ص) گفته شد، خداوند مومنان را سوار بر کشتی نوح را در این سرزمین از طوفان نجات داده است و همچنین فاجعه تاریخی عاشورا و شهادت سالار شهدا و یارانشان در سال ۶۱ هجری در شهر کربلا روی داده است.
شهر کربلا نزد ائمه اطهار جایگاه خاصّی داشته است. برای مثال در حدیثی امام صادق(ع) خطاب به ابی یعفو می‌فرمایند: وای بر تو! آیا نمی‌دانی که خداوند کربلا را حرم امن قرار داد پیش از آنکه مکّه را حرم امن قرار دهد؟۴
بنا بر روایاتی که در زیر آمده کربلا بعد از ظهور حضرت مهدی(ع) به نجف اشرف و کوفه متّصل می‌شود و در آخرالزّمان هم نقش مهمّی ایفا می‌کند.
در حدیثی امام صادق(ع) در مورد شکوفایی کوفه می‌فرمایند:
«مؤمنی نمی‌ماند جز اینکه در کوفه و حوالی آن مستقر می‌شود، محلّ گردش یک اسب به دو هزار درهم می‌رسد، قطر کوفه به ۵۴ میل می‌رسد و بیشتر مردم آرزو می‌کنند که ای کاش بتوانند یک وجب از خاک سرزمین سبیع (محله‌ای در کوفه) را به یک وجب طلا خریداری کنند. ساختمان‌های کوفه به ساختمان‌های کربلا متّصل شده، کربلا را در خود جای می‌دهد و آنجا را بارگاهی می‌سازند که محلّ آمد و شد فرشتگان و مؤمنان می‌شود. برای آن مقامی بس رفیع خواهد بود».۵
مّا در مورد اتّصال نجف و کربلا از امام باقر(ع) چنین نقل شده است:
«در هفته دوم (از ورود صاحب‌الزّمان به کوفه) مردم می‌گویند: ای فرزند پیغمبر! نماز پشت سر شما با نماز پشت سر رسول اکرم(ص) برابری می‌کند و مسجد جوابگوی این همه مردم نمی‌باشد. سپس حضرت به سوی نجف اشرف حرکت می‌کند و نماز را آنجا اقامه می‌کند و دستور می‌دهد که مسجد باشکوهی با هزار درب بنیاد کنند تا گنجایش آن همه جمعیّت را داشته باشد. آنگاه دستور می‌دهد که از پشت حرم امام حسین(ع) نهری حفر کنند که کربلا را به نجف اشرف متّصل کند، آنگاه پل‌هایی روی آن و آسیاب‌هایی در کنار آن تأسیس می‌کند. گویی با چشم خود پیرمردانی را می‌بینم که گندم‌هایی را روی سرشان حمل کرده، در آسیاب‌ها به طور رایگان آرد می‌کنند و در آن موقع خانه‌های کوفه به نهر فرات متّصل می‌شود.۶
در آخر ذکر این نکته شاید لازم باشد که به دلیل اتّصال نجف و کربلا به کوفه، این سه شهر، مرکز خلافت صاحب‌الامر را شکل می‌دهند و با نام کوفه شناخته می‌شوند.

پی نوشت ها :

۲. همان.
۴. بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۱۰۹،‌کامل الزیارات، ص ۴۵۲.
۵. بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۳۳۳، الزام النّاصب، ص ۲۶۳.
۶. بشار↕الاسلام، ص ۲۱۶، ینابیع الموده، ج ۳، ص ۶۶.